Październikowe zestawienie stoi pod znakiem hematoonkologii i deficytów lekowych. Co to dokładnie oznacza? I czy to jedyne tematy, które obejmuje? Przeczytajcie najnowszy Przegląd branżowy PTSF.
Zaczynamy kontynuacją wrześniowego tematu z jodkiem potasu w roli głównej. Wkrótce po rozpoczęciu dystrybucji tabletek z jodkiem potasu do powiatowych jednostek straży pożarnej w odpowiedzi na ataki na Zaporską Elektrownię Jądrową oraz wzrost zagrożenia radiacyjnego zaobserwowano zwiększone zainteresowanie tymi preparatami przez pacjentów. Większość osób chce się zabezpieczyć w obawie przed długimi kolejkami i już teraz wykupuje preparaty z jodkiem potasu, których zaczyna brakować w hurtowniach i trudno ocenić, kiedy sytuacja się zmieni. Lekarze ostrzegają przed skutkami zażywania tej substancji przedwcześnie, są to m.in. nadczynność tarczycy, która prowadzi do arytmii oraz migotania przedsionków. Ponadto należy pamiętać, że jod nie utrzymuje się długo w organizmie, więc nie należy go stosować prewencyjnie. Zatem warto uświadomić członków swojej rodziny, zwłaszcza tych starszych, aby chcąc chronić swoje zdrowie – nie zaszkodzili mu.1
W Ministerstwie Zdrowia ogłoszono prace nad nową wersją programu lekowego dla chorych na szpiczaka plazmocytowego. Podjęte kroki polegają na włączeniu do programu nowych terapii oraz na modyfikacji jego treści w taki sposób, aby w ramach dostępnych środków uzyskać możliwość indywidualizacji i optymalizacji leczenia. Ponadto rozpatrywane są wnioski o objęcie refundacją i ustalenie urzędowej ceny zbytu dla produktów: Darzalex (IV i S.C.), Sarclisa, Empliciti, Kyprolis. Zmiany weszłyby w życie najwcześniej 1 stycznia 2023 roku. Do tej pory refundacją objęte były preparaty Revlimid (lenalidomid), Imnovid (pomalidomid), Darzalex (daratumumab) oraz Kyprolis (karfilzomib). Zgodnie z danymi statystycznymi prowadzonymi przez Instytut Hematologii i Transfuzjologii na nowotwory krwi w Polsce cierpi około 150 tysięcy osób, a rocznie diagnozowanych jest ponad 6 tysięcy pacjentów. Mimo dynamicznego rozwoju hematoonkologii w zakresie diagnostyki i leczenia to w ciągu ostatnich 25 lat liczba Polek i Polaków chorujących na nowotwory krwi wzrosła dwukrotnie.2
Szpital im. A. Mielęckiego w Katowicach otrzymał akredytację na prowadzenie terapii CAR-T, która polega na leczeniu za pomocą zmodyfikowanych genetycznie limfocytów T. Innowacyjny lek – Kymriah – jest stosowany u chorych z ostrą białaczką limfoblastyczną do 25. roku życia oraz nawrotowymi chłoniakami z dużej komórki B, gdy konwencjonalne metody terapii nie przynoszą spodziewanego efektu, a choroba ma charakter oporny. W październiku pierwsza pacjentka katowickiej placówki rozpoczęła leczenie tą metodą.3
Pora na doniesienie ze świata nauki. Mimo że dokładne podłoże choroby Leśniowskiego-Crohna nie jest znane, badanie naukowców z NYU Grossman School of Medicine może rzucić nowe światło na przyczyny tej choroby. Badacze odkryli, że powszechna infekcja norowirusem może wywołać chorobę Leśniowskiego-Crohna u pacjentów z mutacją genu ATG16L1. Wyniki badań sugerują, że w czasie infekcji norowirusem zostaje zahamowana produkcja białka zwanego inhibitorem apoptozy 5 (API5). Hamowanie wytwarzania API5 prowadzi do śmierci komórek Panetha, które uczestniczą w reakcjach odpornościowych jelit. Na podstawie wyników eksperymentów przeprowadzonych na genetycznie zmodyfikowanych myszach oraz ludzkich organoidach wykazano, że podawanie rekombinowanego API5 uchroniło komórki nabłonka jelitowego przed zniszczeniem.4
Wracamy do kwestii niedoborów lekowych. Dostępność leków jest istotnym problemem milionów pacjentów, który od rozpoczęcia pandemii COVID-19 widocznie nasilił się. W związku z tym polscy posłowie zasugerowali wprowadzenie ograniczenia sprzedaży brakujących środków leczniczych, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobów medycznych.5 Jak podaje Rzeczpospolita: “aktualnie trwają prace w zakresie stworzenia przepisów prawa dotyczących reglamentacji produktów leczniczych na polskim rynku, stosowanych nie tylko w czasie epidemii i w chorobach zakaźnych”.6 Ustawa mogłaby zmniejszyć maksymalną ilość leków wydawanych pacjentowi w określonym czasie lub w określonym wskazaniu, co ma rozważyć Komitet Stały Rady Ministrów. Na pytanie, czy reglamentacja szybko zostanie wprowadzona, na razie nie znamy odpowiedzi. Jeśli ustawa wejdzie w życie, z pewnością Was o tym poinformujemy.
Od dłuższego czasu pacjenci chorujący na cukrzycę typu II, leczeni innowacyjnymi preparatami zawierającymi analogi GLP-1 (liraglutyd, semaglutyd), mają bardzo duży problem z dostępem do leków. Wynika to ze zwiększonego popytu na te preparaty przez osoby, chcące szybko utracić na wadze. W związku z tym pacjenci chorujący na cukrzycę zmuszani są do przerwania terapii lub powrotu do leków o mniejszej skuteczności. Minister Zdrowia w odpowiedzi na interpelację posłów, dotyczącą kłopotów z dostępnością, powołując się na dane z ZSMOPL wystosował odpowiedź, w której zapewnia, że braki mają jedynie charakter lokalny. Dopuszcza on import interwencyjny analogów GLP-1 w celu zapewnienia dostępu do leków. Jednocześnie nie planuje jednak wprowadzenia ograniczeń, w ramach których dostęp do omawianych leków mieliby tylko pacjenci chorujący na cukrzycę typu II. Z drugiej strony dane zebrane przez portal gdziepolek.pl wskazują, że nierefundowane opakowania Ozempicu (semaglutyd) dostępne są jedynie w 3% aptek w Polsce, a ich cena sięga 700 zł. Jedyną szansą dla pacjentów wymagających omawianych leków są wycieczki za granicę, gdzie lek znajduje się w normalnej dystrybucji.7
W naszym głosie słychać chorobę? Okazuje się, że w wykrywaniu choroby Parkinsona i ciężkiego przebiegu COVID-19 może pomóc sztuczna inteligencja. Naukowcy stworzyli aplikację na smartfona, która na podstawie jednej analizy ludzkiego głosu potrafi w stanie kilku sekund stwierdzić, czy osoba może zmagać się z jednym z tych schorzeń i powinna udać się na pogłębione testy neurologiczne albo czy potrzebuje pomocy klinicznej. Program jest odpowiednio „wyszkolony” – wychwytując charakterystyczne tony w głosie diagnozowanych, porównuje je z dźwiękami z bazy głosów pacjentów chorych i zdrowych. Prof. Dinesh Kumar, główny twórca rozwiązania, określa aplikację jako idealne narzędzie do wykorzystnia w krajowych programach badań przesiewowych. Czy takie rozwiązanie może być przyszłością profilaktyki zdrowotnej?8
Przegląd kończymy bardzo obiecującą wiadomością. Firma BioNTech zapowiada, że trwające już od lat badania nad szczepionkami przeciwnowotworowymi mogą przynieść przełomowe rezultaty nawet przed 2030 rokiem. Dyrektor medyczny BioNTech tłumaczy, że kluczem może okazać się modyfikacja szczepionki mRNA stosowanej w walce z COVID-19 tak, aby jej celem stały się komórki rakowe. Kilka potencjalnych szczepionek znajduje się właśnie w fazie badań klinicznych.9
Materiał przygotowały: Agata Franczyk, Monika Kwaśnicka, Julianna Pijaj, Joanna Lewicka, Aleksandra Obarzanek, Natalia Janicka, Karolina Piechaczek, Oliwia Kunicka – członkinie Grupy Redakcyjnej PTSF.
Co wydarzyło się we wrześniu? Zobacz poprzedni Przegląd branżowy PTSF.
Źródła:
- mgr.farm, Jodek potasu znika z aptek. Polacy nie chcą czekać w kolejkach…, 07.10.2022 [09.10.2022], https://mgr.farm/aktualnosci/jodek-potasu-znika-z-aptek-polacy-nie-chca-czekac-w-kolejkach/
- Puls Medycyny, MZ przygotowuje nową wersję programu lekowego dla chorych na szpiczaka plazmocytowego, 07.10.2022 [09.10.2022], https://pulsmedycyny.pl/mz-przygotowuje-nowa-wersje-programu-lekowego-dla-chorych-na-szpiczaka-plazmocytowego-1165961
- Rynek Zdrowia, Szpital ma zgodę na leczenie terapią CAR-T. Pierwsza pacjentka otrzyma lek w październiku, 10.10.2022 [12.10.2022], https://www.rynekzdrowia.pl/Farmacja/Szpital-ma-zgode-na-leczenie-terapia-CAR-T-Pierwsza-pacjentka-otrzyma-lek-w-pazdzierniku,237815,6.html
- Matsuzawa-Ishimoto Y, Yao X, Koide A. et al. The γδ IEL effector API5 masks genetic susceptibility to Paneth cell death. Nature 2022;610:547-554. https://doi.org/10.1038/s41586-022-05259-y
- mgr.farm, Możliwa jest reglamentacja leków w aptekach. Brakuje ich dla chorych…, 13.10.2022 [16.10.2022], https://mgr.farm/aktualnosci/mozliwa-jest-reglamentacja-lekow-w-aptekach-brakuje-ich-dla-chorych/
- Rzeczpospolita, Leki będą reglamentowane? Debatują nad przepisami, 12.10.2022 [16.10.2022], https://www.rp.pl/biznes/art37219881-leki-beda-reglamentowane-debatuja-nad-przepisami
- Puls Medycyny, MZ: braki leku Ozempic spowodowane przepisywaniem pacjentom poza wskazaniami rejestracyjnymi, 06.10.2022 [02.11.2022], https://pulsmedycyny.pl/mz-braki-leku-ozempic-spowodowane-przepisywaniem-pacjentom-poza-wskazaniami-rejestracyjnymi-1165886
- Rynek Zdrowia, Jest aplikacja, która wykrywa chorobę Parkinsona i ciężki COVID, 14.10.2022 [02.12.2022], https://www.rynekzdrowia.pl/Badania-i-rozwoj/Jest-aplikacja-ktora-wykrywa-chorobe-Parkinsona-i-ciezki-COVID,238040,11.html
- Puls Medycyny, Szczepionka na raka jeszcze w tej dekadzie, naukowcy z BioNTech coraz bliżej przełomu, 17.10.2022 [02.11.2022], https://pulsmedycyny.pl/szczepionka-na-raka-jeszcze-w-tej-dekadzie-naukowcy-z-biontech-coraz-blizej-przelomu-1166830