Pomimo rozwoju nowych technologii, a w rezultacie postępu w leczeniu różnych schorzeń, współcześnie chętnie powraca się do wykorzystywania darów natury. Jednym z nich jest aromaterapia.
Czym właściwie jest aromaterapia ?
Aromaterapia, nazywana też aromatoterapią, to gałąź medycyny alternatywnej (naturalnej, niekonwencjonalnej), która wykorzystuje olejki eteryczne i inne substancje zapachowe tak, aby korzystnie wpływały na szeroko rozumiane zdrowie i procesy poznawcze. Polega na wprowadzeniu do organizmu pacjenta czynnych biologicznie substancji poprzez układ oddechowy lub podanie przez skórę. Aromaterapia wykorzystuje w sposób terapeutyczny przygotowane zgodnie z zasadami sztuki wyciągi z kwiatów, liści, nasion, drewna, korzeni lub kory. Znajdują się w nich substancje czynne, które są odpowiedzialne za działanie wyciągów- należą do nich m.in. estry, aldehydy, ketony, alkohole, fenole czy tlenki.
Historia aromaterapii:
Najwcześniejsze doniesienia o izolacji substancji z roślin i wykorzystywaniu ich do celów leczniczych sięgają 5000 lat wstecz, kiedy to ludność żyjąca na terenie obecnego Pakistanu nabyła umiejętność destylowania oliwy. Pionierami aromaterapii byli również starożytni Egipcjanie czy Grecy. W późniejszych czasach do rozwoju wykorzystania olejków eterycznych przyczynili się m.in. Awicenna, Rene-Maurice Gattefosse czy dr Jan Valenz.
Aromaterapia współcześnie:
Aromaterapia obecnie jest wbrew pozorom dziedziną, która szybko się rozwija, głównie w Europie, USA oraz Japonii. Stanowi połączenie medycyny naturalnej i zielarstwa. Preferowana jest dla pacjentów dorosłych oraz geriatrycznych. Stosuje się ją w łagodzeniu bólów głowy i dolegliwości reumatycznych, w problemach z układem odpornościowym czy układem krążenia. Olejki stosowane są również w zaburzeniach nastroju i łagodzeniu stresu.
Mechanizm działania olejków eterycznych:
Znane są dwa mechanizmy, w jakich olejki eteryczne mogą wpływać na organizm. Pierwszy z nich jest oparty na modelującym wpływie na mózg, szczególnie na układ limbiczny. Drugi natomiast na typowym podejściu do olejków, klasyfikowanych jako substancje lecznicze, na podstawie ich właściwości farmakokinetycznych i farmakodynamicznych.
Praktyczne zastosowanie aromaterapii:
1. Inhalacje– substancja czynna działa bezpośrednio na drogi oddechowe lub po wchłonięciu przez błony śluzowe do krwiobiegu, przez który dystrybuowana jest do tkanek docelowych. Tradycyjnie, polega na wkropleniu do ciepłej wody około 5 kropli olejku, a następnie wdychaniu unoszących się oparów.
2. Masaże– najbardziej skuteczny zabieg aromaterapii. Należy pamiętać, aby zastosować olejek eteryczny w ilości od 3 do 5 kropli, rozcieńczony za pomocą, np. oleju migdałowego, jojoba czy z wiesiołka. Olejki, które można stosować pomijając rozcieńczenie to: olejek z lawendy, drzewa herbacianego oraz z róży.
3. Okłady lecznicze– stosuje się od 4 do 5 kropli olejku na miskę wody. Zalecane jest dodatkowe użycie emulgatora, którym może być np. łyżka śmietany, co służy poprawie konsystencji.
4. Kąpiele i natryski– do wanny pełnej wody o temperaturze 38°C należy dodać od 10 do 15 kropli olejku oraz emulgator. W przypadku natrysków, kontakt z olejkiem jest krótszy, dlatego jego stężenie może być wyższe. Ważne, by na 24 godziny przed taką kąpielą wykonać próbę uczuleniową.
5. Płukanki do ust– do 50 mL wody należy dodać od 3 do 5 kropli olejku i emulgator.
Najbardziej popularne olejki eteryczne (źródła pozyskiwania) oraz zastosowanie:
– olejek lawendowy (Lavandula angustifolia)– stosowany wspomagająco w leczeniu depresji, zaburzeń lękowych, bezsenności, zmniejszaniu napięcia nerwowego. Poprzez działanie rozkurczające łagodzi bóle menstruacyjne, reumatyczne, mięśniowe i migreny. W postaci okładów pomaga w gojeniu ran;
– olejek różany (kilka odmian jednego gatunku róży Rosa damascena)- działa harmonizująco, afrodyzująco, uspokajająco. Wykazuje aktywność antyseptyczną w terapii opornych na leczenie zakażeń bakteryjnych i grzybiczych. W aromaterapii zastosowanie ma tylko czysty, pozbawiony substancji balastowych olejek, przez co ma wysoką cenę;
– olejek eukaliptusowy (Eucalyptus globulus, E.citriodora, E.radiata)- stosowany w utrzymaniu higieny jamy ustnej, leczeniu zapaleń górnych dróg oddechowych, opryszczce, grzybicy, ale również rozkurczowo- wykorzystywany w stanach spastycznych przewodu pokarmowego. Działa motywująco i pobudzająco;
– olejek rozmarynowy (Rosmarinus officinalis)- wykazuje działanie rewitalizujące oraz pobudzające, wykorzystywany wspomagająco w depresji, apatii, braku motywacji do działania, w zaburzeniach pamięci oraz koncentracji. Może być stosowany w schorzeniach dróg oddechowych, dzięki swoim właściwościom antyseptycznym i przeciwzapalnym;
– olejek cytrynowy (Citrus limonum)- posiada właściwości antyseptyczne, używany w leczeniu przeziębienia, grypy i chorób infekcyjnych skóry. Stosowany regularnie wzmacnia system immunologiczny. Działa też uspokajająco i przeciwlękowo;
– olejek melisowy (Melissa officinalis)- powoduje uspokojenie, rozluźnienie, łagodzi stany szoku. Działa chronotropowo ujemnie na serce, dzięki czemu znajduje zastosowanie w arytmiach. Przez swoje właściwości spazmolityczne ceniony jest również w problemach gastrycznych;
– olejek z drzewa sandałowego (Santalum)- ma właściwości uspokajające, łagodzi napięcia nerwowe, strach. Wskazany dla kobiet w okresie menopauzalnym. Działa również wykrztuśnie- może być stosowany w leczeniu chorób układu oddechowego.
Przeciwwskazania do stosowania aromaterapii:
Warto podkreślić, że olejki eteryczne nie są całkowicie bezpieczne- mogą wywoływać działania niepożądane. Aromaterapii powinny unikać osoby z padaczką, zaburzeniami ciśnienia krwi, podwyższonym ciśnieniem wewnątrzgałkowym, kobiety w ciąży, karmiące oraz chore na raka piersi. Jednymi z najczęściej występujących działań niepożądanych są: podrażnienia skóry, reakcje alergiczne czy nadwrażliwość na promienie UV, dlatego tylko nieliczne olejki mogą być aplikowane na skórę bez rozcieńczenia. Szczególną uwagę należy zwrócić na olejki o potencjalnych właściwościach drażniących, takich jak olejek: cynamonowy, goździkowy, cytrusowy czy z trawy cytrynowej. Powinno się również zachować szczególną ostrożność, stosując olejki zawierające metyloeugenol oraz estragon, ponieważ wykazano ich rakotwórcze działanie u zwierząt.
Aromaterapia to metoda objawowa, ale niestety nie leczy przyczyn choroby. Nie należy więc stosować jej jako podstawowej i jedynej metody leczenia, a jedynie jako terapię uzupełniającą, mając na uwadze potencjalny dobroczynny wpływ aromaterapii na zdrowie oraz możliwe działania niepożądane.
Anna Wojcieszek
Źródła:
1. ,,Rola aromaterapii w medycynie’’- Z. Zdrojewicz, K. Minczakowska, K.Klepacki; Family Medicine & Primary Care Review- 2014; Katedra i Klinika Endokrynologii, Diabetologii i Leczenia Izotopami Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu, Studenci VI roku Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu.
http://docplayer.pl/13926392-Rola-aromaterapii-w-medycynie.html
2. Romer M.- ,,Aromaterapia. Leksykon roślin leczniczych’’. Wrocław: MedPharm Polska; 2009.