Świadomość szkodliwego wpływu promieniowania ultrafioletowego (UV) na skórę przyczyniła się do opracowania organicznych związków chemicznych, powszechnie nazywanych filtrami UV, które mogą pochłaniać promieniowanie UV i łagodzić negatywne skutki ekspozycji na światło słoneczne [1]. Promieniowanie UV jest jednym z najistotniejszych czynników środowiskowych, które wpływa na kondycję i wygląd skóry pod wpływem słońca słońca staje się zaczerwieniona oraz powstaje opalenizna. Odległymi skutkami narażenia na promieniowanie jest fotostarzenie skóry oraz stymulacja rozwoju procesów nowotworowych [2]. W związku z tym stosowanie filtrów UV jest konieczne dla zachowania dobrej kondycji skóry, ale również jako element dbania o własne zdrowie.
Jakie są rodzaje filtrów?
Filtry możemy podzielić na:
· Filtry fizyczne (mineralne) – czyli barwne pigmenty o wielkości 200-300 µm oraz pigmenty mikronizowane o wielkości mniejszej niż 100 µm. Pigmenty barwne są większe, odbijają również światło widzialne, przez co powodują bielenie skóry. Mikronizacja pozwoliła na pozbycie się tego problemu [3]. Do filtrów fizycznych zaliczamy: ditlenek tytanu, tlenek cynku [4].
· Filtry chemiczne – pochłaniają energię świetlną zamieniając ją w konsekwencji w energię cieplną. W zależności od długości fali pochłanianianego światła wyróżniamy kilka klas filtrów [5]:
1. UVB – absorbują promienie w zakresie ok. 290 – 320 nm. Do tej grupy należą pochodne: kwasu p-aminobenzoesowego, kwasu p-metoksycynamonowego, kwasu salicylowego oraz kamfory.
2. UVA – pochłaniają promieniowanie w obrębie 320 – 400 nm. Należą do nich pochodne dibenzoilometanu oraz benzylidenokamfory.
3. UVA + UVB – absorbują promieniowanie UVA i UVB. Do tych filtrów zaliczamy benzofenony oraz fenylobenzotriazole [6].
Rysunek 1: Porównanie działania promieniowania UVA i UVB na skórę.
Źródło: Onyxprj/istock
Co oznacza skrót SPF?
SPF (ang. Sun Protection Factor) określa siłę działania preparatu ochronnego. Jest to stosunek minimalnej dawki promieniowania, powodującej rumień na skórze chronionej środkiem przeciwsłonecznym, do minimalnej dawki promieniowania powodującej rumień na skórze niechronionej. Skala SPF obejmuje wartości od 6 do 50 [7].
Skala SPF:
· 6-10 SPF — niska ochrona
· 15-25 SPF — średnia ochrona
· 30-50 SPF — wysoka ochrona
· 50+ SPF — bardzo wysoka ochrona. [8]
Jaką ilość kremu należy nanieść na skórę?
Nakładanie odpowiedniej ilości kremu jest bardzo istotne, jeżeli chcemy chronić naszą skórę w odpowiednim sposób. Rekomendowana porcja to ok. 1 – 1.25 mg, którą należy zaaplikować na twarz oraz szyję. Na całe ciało przeciętnej osoby dorosłej zaleca się aplikację ok. 36 g produktu. Nanoszenie mniejszej ilości produktu niż rekomendowana prowadzi do nieproporcjonalnego obniżenia deklarowanej ochrony UV (przy połowie porcji nawet trzykrotne) [9].
Filtry przeciwsłoneczne a synteza witaminy D
W 2019 roku Uniwersytet Medyczny w Łodzi przeprowadził badanie badano podczas którego polscy ochotnicy przebywali przez tydzień na Teneryfie. Porównano dwa preparaty, każdy o SPF wynoszącym 15. Wyniki badań pokazały, że filtry przeciwsłoneczne mogą być stosowane w celu zapobiegania oparzeniom słonecznym, a jednocześnie umożliwiają syntezę witaminy D [10].
Czy filtry występujące w roślinach zapewniają odpowiednią ochronę?
Do filtrów roślinnych zaliczamy olej z pestek malin, masło shea, czy olej z marchwi. Niektóre dane podają, że surowce te mogą zapewniać ochronę na poziomie 30-50 SPF. W rzeczywistości te substancje nie są w stanie zapewnić nam stabilnej i skutecznej ochrony przed promieniowaniem UV. Oleje i masła nie są badane pod względem fotostabilności i mogą ulegać degradacji pod wpływem promieniowania UV [11].
Stosowanie makijażu vs. skuteczność kremu z filtrem UV
Badanie z 2021 pokazuje, że nakładanie kremu z filtrem przeciwsłonecznym na makijaż może zrekompensować niewystarczającą ilość kremu przeciwsłonecznego w warunkach rzeczywistych, zapewniając dodatkowe źródło ochrony przed promieniowaniem UV i poprawiając jednorodność pokrycia [12].
Zezwala się na na aplikowanie filtru na makijaż. Istotne w tym wypadku jest odczekanie kilku minut, aż kosmetyk odpowiednio sią wchłonie. Czas działania filtrów to ok 2-3 godziny, więc równie istotna jest reaplikacja preparatu. Szczególnie jeśli spędzamy dużą ilość czasu poza domem [13].
Czy bibułki matujące mogą wpływać na zmniejszenie skuteczności kremu SPF?
Odpowiednie stosowanie filtrów przeciwsłonecznych może skutecznie chronić przed uszkodzeniami spowodowanymi promieniowaniem UV, ale może też powodować nieprzyjemne przetłuszczanie się skóry.
W badaniu wykonanym w szpitalu, w Tajlandii, w 2020 roku badano wpływ używania bibułek matujących (stosowana w celu zmniejszenia przetłuszczania się skóry) na skuteczność działania filtrów przeciwsłonecznych. Stosowanie bibułek matujących po aplikacji filtru UV zmniejsza jego skuteczność. Jeżeli krem, który stosujemy ma zbyt tłustą konsystencję warto sięgnąć po ten z lżejszą formułą. [14]
Poprawne zmywanie filtru UV z twarzy – krok po kroku
Duża część filtrów jest wodoodporna, dlatego ciężko jest zmyć je z powierzchni skóry, szczególnie utlenione pozostałości. Idealnym sposobem zmywania filtrów jest oczyszczanie dwuetapowe [15]. Pierwszy etap to oczyszczanie skóry olejkiem myjącym, a następnie zmycie pozostałości kosmetykiem na bazie wody [16].
Stosowanie filtrów UV jest niezbędnym etapem pielęgnacji skóry zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Ze szczególną uwagą warto zadbać o odpowiednią ochronę przeciwsłoneczną dla najmłodszych, ze względu na cieńszą i delikatniejszą skórę. Trzeba zwrócić uwagę, że nie ma zdrowej opalenizny. Każde narażenie na promienie słoneczne powoduje fotostarzenie się skóry oraz zwiększenie ryzyka indukowania powstawania nowotworów.
Źródło: https://zabiesekrety.pl/
Agata Rojek
Źródła
1. Giokas D.L.; Salvador A.; Chisvert A.; UV filters: From sunscreens to human body and the environment, TrAC Trends in Analytical Chemistry, 2007, 26, 5, 360-374
2. Moyal D. Need for a well-balanced sunscreen to protect human skin from both Ultraviolet A and Ultraviolet B damage. Indian J Dermatol Venereol Leprol 2012, 78, 2430
3. Wang S.Q.; Balagula Y.; Osterwalder U.; Photoprotection: a Review ofthe Current and Future Technologies. Dermatol Ther 2010, 23: 31-47
4. Chengbin X.; Ji anhong W.; et al. Nano Titanium Dioxide Induces the Generation of ROS and Potential Damage in HaCaT Cells Under UVA Irradiation. J Nanosci Nanotechnol 2010, 10(12): 8500-8507
5. Draelos Z.D.; Kosmeceutyki. Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2011.
6. Bojarowicz H.; Bartnikowska N.; Sunscreen cosmetics. Part I. UV filters and their properties; Probl Hig Epidemiol, 2014, 95(3); 596-601
7. J. Narbutt, H. Wolska, A. Kaszuba i wsp. Fotoprotekcja. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego. Część 1: Promieniowanie ultrafioletowe i preparaty zawierające filtry UV. Przegl Dermatol 2018, 105, 19–29
8. J. Narbutt, H. Wolska, A. Kaszuba i wsp. Fotoprotekcja. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego. Część 2: Stosowanie preparatów zawierających filtry UV. Przegl Dermatol 2018, 105, 30–40
9. Ile kremu z filtrem powinno się nakładać? 16.05.2021 [Dostęp: 05.06.2022] https://piggypeg.pl/ile-kremu-z-filtrem-powinno-sie-nakladac/
10. Young A.R.; Narbutt J.; Harrison G.I.; Lawrence K.P.; Bell M.; O’Connor C.; P. Olsen P.; Grys K.; Optimal sunscreen use, during a sun holiday with a very high ultraviolet index, allows vitamin D synthesis without sunburn, General Dermatology, 2019, 181, 5, 1052-1062
11. Rodzaje filtrów w kremach przeciwsłonecznych, 28.06.2021 [Dostęp: 05.06.2022] https://piggypeg.pl/rodzaje-filtrow-w-kremach-przeciwslonecznych/
12. Min Ah Kim, Yu Chul Jung, Jiyoun Bae, Jaehyoun Ha, Eunjoo Kim Ph.D Layering sunscreen with facial makeup enhances its sun protection factor under real-use conditions, Skin Research & Technology, 2021, 27, 5, 751-757
13. Reaplikacja ochrony przeciwsłonecznej – wszystko co warto o tym wiedzieć, 23.07.2021 [Dostęp: 05.06.2022] https://www.topestetic.pl/blog-uroda/reaplikacja-ochrony-przeciwslonecznej-wszystko-co-warto-o-tym-wiedziec
14. Sampattavanich N.; Chandayani N.; Intarasupht J.; Nakakes A.; An in vivo study to evaluate the influence of oil blotting paper on the efficacy of sunscreen, Photofermatology, Photoimmunology & Photomedicine, 2011, 37, 4, 324-328
15. Jak zmywać kremy z filtrem przeciwsłonecznym SPF? 07.05.2021 [Dostęp: 05.06.2022] http://teramedo.pl/jak-zmywac-kremy-z-filtrem-przeciwslonecznym-spf/
16. Metoda dwuetapowego oczyszczania twarzy 13.02.2018 [Dostęp: 05.06.2022] https://kremdelakrem.pl/2018/02/13/metoda-dwuetapowego-oczyszczania-twarzy