Ostatni miesiąc 2021 roku obfitował w wiele doniesień dotyczących odkryć naukowych, kampanii edukacyjnych i zmian prawnych w branży farmaceutycznej i medycznej. Zachęcamy do zapoznania się z nimi.
Szczepionka Nuvaxovid przeciw COVID-19 uzyskała rekomendację Europejskiej Agencji Leków na warunkowe pozwolenie dopuszczenia do obrotu. Jej skuteczność na poziomie 90% jest porównywalna do skuteczności szczepionek firmy Pfizer oraz Moderna. Skład oparty jest o jedną z wersji białka znajdującego się na powierzchni SARS-Co-V-2. Za produkcję antygenu do szczepionki będzie odpowiadać polska firma Mabion, a kolejne etapy produkcji należeć będą do firmy Novavax. Został już podpisany kontrakt dotyczący dostawy szczepionek do UE. Nie wiadomo jednak, kiedy szczepionki zostaną dostarczone do Polski. [1]
W grudniu swoimi sukcesami pochwalili się polscy naukowcy. Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie ogłosiła, że Japoński Urząd Patentowy postanowił opublikować patent wynalazku półmaski antywirusowej z mchów, zgłoszony przez jednego z pracowników SGGW. Półmaska antywirusowa to produkt wielokrotnego użytku, zbudowany z warstwy mchów umieszczonych w przezroczystym materiale. Podczas noszenia maski przebiega proces fotosyntezy – mchy mają zapewnioną odpowiednią wilgotność oraz dwutlenek węgla powstały w procesie oddychania, zaś człowiek otrzymuje tlen produkowany przez mchy. Przeprowadzone doświadczenia z użyciem tego wynalazku wykazały, że półmaska może absorbować wirusy powodujące infekcje górnych dróg oddechowych, w tym koronawirusy. [2]
17 grudnia w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej opublikowano długo wyczekiwane przez środowisko farmaceutyczne Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie programu pilotażowego przeglądów lekowych. Ten akt prawny szczegółowo opisuje warunki realizacji pilotażu, w którym udział biorą wykwalifikowani farmaceuci pracujący w polskich aptekach ogólnodostępnych. Celem jego jest sprawdzenie skuteczności praktycznej przeglądów lekowych w warunkach świadczenia opieki farmaceutycznej oraz sprawdzenie ich wartości klinicznej, wpływu na system opieki zdrowotnej, a w konsekwencji wypracowanie optymalnego modelu, procedur oraz standardów tego elementu opieki farmaceutycznej jako świadczenia zdrowotnego. [3]
Pojawił się nowy wykaz refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych, który obowiązuje od 1 stycznia 2022 roku. Jakie zmiany wprowadza on w programach lekowych i chemioterapii? Wśród najistotniejszych wymienić należy:
- rozszerzenie wskazań do zastosowania niraparybu w leczeniu podtrzymującym noworozpoznanego zaawansowanego raka jajnika, jajowodu lub pierwotnego raka otrzewnej, niezależnie od stanu mutacji w genach BRCA1/BRCA2;
- zniesienie ograniczenia czasu terapii pacjentów z chorobą Leśniowskiego-Crohna lub wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego leczonych wedolizumabem;
- umożliwienie stosowania barycytynibu jako leku II i kolejnych linii terapii reumatoidalnego zapalenia stawów;
- umożliwienie terapii ustekinumabem pacjentom z rozpoznaną ciężką lub umiarkowaną postacią wrzodziejącego zapalenia jelita grubego;
- zastosowanie giwosyranu w leczeniu chorych na ostrą porfirię wątrobową (choroba ultrarzadka) u dorosłych i młodzieży w wieku od 12 lat – pierwsza technologia lekowa o wysokim poziomie innowacyjności. [4]
Zespół naukowców z Wydziału Chemicznego Politechniki Warszawskiej opracował implanty kości gąbczastej, które mogłyby posłużyć do przyspieszenia regeneracji kości i leczenie osób chorych między innymi na osteoporozę. Implant wypełniający kanały kostne jest bardzo lekki, przypomina gąbkę i może stanowić “rusztowanie” dla komórek odbudowujących kość. Dzięki swojej elastyczności implant może być dowolnie przycinany nawet na sali operacyjnej, a sam zabieg nie należałby do inwazyjnych. Projekt BoneReg wciąż trwa, w związku z czym czekamy na kolejne obiecujące doniesienia. [5]
Ruszył projekt polskich naukowców z Politechniki Łódzkiej we współpracy z niemieckimi badaczami, którego efektem mają być „inteligentne” opatrunki. Mają w sobie łączyć trzy strategie: odpowiednie reagowanie na bodźce zewnętrzne, aktywne nanowarstwy oraz uwalnianie peptydów przeciw patogenom bakteryjnym i grzybiczym. Pozwoli to uzyskać opatrunek elektroaktywny, przeciwutleniający oraz przeciwdrobnoustrojowy, który będzie wspomagał gojenie się ran. Na pewno badania pozwolą otworzyć się na innowacyjne rozwiązania związane z leczeniem rożnego rodzaju ran i urazów. [6]
Ostatni miesiąc roku to także czas intensyfikacji działań profilaktycznych związanych z problematyką zakażeń HIV. Łódzki Oddział PTSF dołożył swoją cegiełkę dzięki inicjatywie pod nazwą Jeden krok przed HIV. Akcja miała na celu zwiększenie świadomości społeczeństwa dotyczącej wirusa HIV oraz AIDS, a także poszerzenie wiedzy na temat chorób przenoszonych drogą płciową oraz antykoncepcji. W trakcie trwania akcji przygotowano stoisko na Wydziale Farmaceutycznym, przeprowadzono prelekcje w szkołach ponadpodstawowych, zorganizowano spotkanie z przedstawicielami Fundacji Edukacji Zdrowotnej Lepsze Jutro. [5] W dziedzinie profilaktyki zdrowotnej w Polsce jest jeszcze wiele do zrobienia, więc mamy nadzieję, że to wydarzenie zainspiruje inne oddziały PTSF do podobnych aktywności w najbliższym czasie. [7]
Miesiąc grudzień to czas podsumowań. Z czym farmaceuci musieli zmierzyć się w 2021 roku?
Początek roku był sporym wyzwaniem związanym z wdrożeniem świeżo przyjętej Ustawy o zawodzie farmaceuty w aptekach i hurtowniach. Warunkowo do obrotu wprowadzona została także szczepionka przeciw COVID-19. Potrzeba uzyskania wysokiej wyszczepialności stała się bodźcem do zwiększenia uprawnień farmaceutów w zakresie wykonywania i kwalifikacji do szczepień przeciw COVID-19, a później także przeciw grypie. To duży krok w kierunku ciągłego zwiększania zakresu wykonywania także innych szczepień przez tę grupę zawodową, zwłaszcza, że zaczęły one być wykonywane w aptekach. W 2021 roku Związek Zawodowy Pracowników Farmacji zaczął także zabiegać o zwiększenie wynagrodzeń farmaceutów pracujących w szpitalach oraz będących zaangażowanych w badaniach klinicznych oraz podjął działania w Zespole ds. farmacji klinicznej powołanej przez GIF. Poruszono także temat utworzenia programu interdyscyplinarnego na uczelniach, aby zwiększyć relację farmaceuta-lekarz. Obie grupy zawodowe dysponują obszerną wiedzą specjalistyczną, którą mogą się wymieniać, okazując sobie wsparcie w leczeniu pacjentów. [8]
Daria Frisch, Olga Kruszyńska
Źródła:
- Szczepionka przeciwko COVID-19 firmy Novavax uzyskała warunkową rekomendację EMA, 12.12.2021 [Dostęp: 3.12.12]. https://www.rynekzdrowia.pl/Polityka-zdrowotna/Szczepionka-przeciwko-COVID-19-firmy-Novavax-uzyskala-warunkowa-rekomendacje-EMA,228002,14
- Japoński Urząd Patentowy opublikował patent półmaski, zgłoszony przez naukowca z SGGW, Nauka w Polsce, 22.12.2021 [Dostęp: 31.12.2021]. https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C90716%2Cjaponski-urzad-patentowy-opublikowal-patent-polmaski-zgloszony-przez
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 grudnia 2021 r. w sprawie programu pilotażowego przeglądów lekowych (Dz. U. 2021 poz. 2342) [Dostęp: 31.12.2021]. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20210002342
- Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 20 grudnia 2021 r. w sprawie wykazu refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych na 1 stycznia 2022 r. [Dostęp: 31.12.2021]. https://www.gov.pl/web/zdrowie/obwieszczenie-ministra-zdrowia-z-dnia-20-grudnia-2021-r-w-sprawie-wykazu-refundowanych-lekow-srodkow-spozywczych-specjalnego-przeznaczenia-zywieniowego-oraz-wyrobow-medycznych-na-1-stycznia-2022-r
- Opracowano implanty, które przyspieszą regenerację kości i leczenie, m.in. chorych na osteoporozę, Nauka w Polsce, 21.12.2021 [Dostęp: 31.12.2021]. https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C90694%2Copracowano-implanty-ktore-przyspiesza-regeneracje-kosci-i-leczenie-min
- Bartłomiej Pawlak, Łódź/Naukowcy Politechniki Łódzkiej opracowują inteligentne opatrunki na przewlekłe rany, 29.12.2021 [Dostęp:3.12.12]. https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C90770%2Clodz-naukowcy-politechniki-lodzkiej-opracowuja-inteligentne-opatrunki-nahttps://www.rynekzdrowia.pl/Polityka-zdrowotna/Szczepionka-przeciwko-COVID-19-firmy-Novavax-uzyskala-warunkowa-rekomendacje-EMA,228002,14
- Informacja dotycząca przebiegu akcji ,,Jeden krok przed HIV” organizowanej przez PTSF Oddział Łódź, Okręgowa Izba Aptekarska w Łodzi, 06.12.2021 [Dostęp: 31.12.2021]. https://www.oia.lodz.pl/wpis/informacja-dotyczaca-przebiegu-akcji-jeden-krok-przed-hiv%27%27-organizowanej-przez-ptsf-oddzial-lodz-
- Sygut M., Gajewski: mamy ustawę i nowe kompetencje. To był ciekawy rok dla farmaceutów, 26.12.2021 [Dostęp:3.12.12]. https://pulsmedycyny.pl/gajewski-mamy-ustawe-i-nowe-kompetencje-to-byl-ciekawy-rok-dla-farmaceutow-1137131