Październik 2021 roku był bogaty w liczne wydarzenia i odkrycia mające wpływ na świat farmacji oraz medycyny. Poniżej prezentujemy kilka z nich.
Droga do skutecznego leku przeciw COVID-19 jest coraz krótsza. Obiecujący kandydat na lek znajduje się w III fazie badań klinicznych, gdzie jest testowany na dużej liczbie pacjentów. Mowa o preparacie – Molnupiravir, który został stworzony przez koncern Merck we współpracy z Ridgeback Biotherapeutics. Jego mechanizm działania polega na blokowaniu polimerazy RNA wirusa SARS-CoV-2 (RdRp), co zaburza jego replikację i hamuje namnażanie w organizmie człowieka. Według badań przeprowadzonych przez 2 niezależne źródła, preparat wykazuje wysoką skuteczność, gdyż o ponad 50% obniża liczbę hospitalizacji oraz zgonów po zakażeniu wirusem COVID-19. [1]
Minister Zdrowia poczynił kroki w kierunku uregulowania prawnego farmacji klinicznej, powołując Zespół ds. wypracowania rozwiązań, które farmaceutom klinicznym i szpitalnym mają zapewnić odpowiednie miejsce w systemie. Zostało to ogłoszone w zarządzeniu z dnia 6 października 2021 r. w Dzienniku Urzędowym. Zespół ma głównie nakreślić obszar aktywności tej grupy zawodowej, ustalić zakres obowiązków, ale także ma zastanowić się nad zmianami dotyczącymi ich odpowiedniego kształcenia. [2]
Niedawne zmiany w zakresie zasad wystawiania recept farmaceutycznych zrodziły liczne pytania, stąd Ministerstwo Zdrowia wystosowało odpowiednie stanowisko w tej sprawie. Jak można przeczytać w treści pisma opublikowanego na stronie częstochowskiej OIA, farmaceuta ma możliwość wystawienia recepty na gotowy lek jedynie z kategorii dostępności “Rp”, czyli z przepisu lekarza. Nie ma jednak uprawnień do wypisania recepty na preparaty zawierające środki odurzające, substancje psychotropowe, nawet jeśli mają nadaną wcześniej wspomnianą kategorię. Produkt leczniczy recepturowy, który jest dopuszczony do obrotu bez konieczności uzyskania pozwolenia, także nie może znaleźć się na recepcie farmaceutycznej. [3]
Tegoroczna Nagroda Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii trafiła do rąk Davida Juliusa i Ardema Patapoutiana z Uniwersytetu Kalifornijskiego. Badacze zostali nagrodzeni za odkrycie dotyczące receptorów temperatury i dotyku. W badaniach użyto kapsaicynę wywołującą charakterystyczne uczucie pieczenia, w celu identyfikacji receptora reagującego na ciepło w zakończeniach nerwowych skóry. Wykorzystano także komórki wrażliwe na nacisk, dzięki czemu można było odkryć nieznaną dotychczas klasę receptorów reagujących na bodźce mechaniczne w skórze i narządach wewnętrznych. Badania będą miały ogromny wpływ na leczenie przewlekłego lub ostrego bólu u pacjentów. [4]
Naukowcy z Albert Einstein College of Medicine z powodzeniem stłumili infekcje HIV u myszy. Badania obejmowały białka synTac zaprojektowane do selektywnej stymulacji komórek T CD8+, tzw. „zabójców” układu odpornościowego, do namnażania i swoistego atakowania komórek zakażonych wirusem HIV. Białka te zostały wstrzyknięte dożylnie myszom z „humanizowanym” układem odpornościowym po zakażeniu wirusem. Duża liczba stymulowanych białkami synTac ludzkich limfocytów T CD8+ silnie zatrzymała infekcje wirusowe u myszy. Jeśli znajdzie to przełożenie na ludzki organizm, pojawią się nowe możliwości funkcjonalnego leczenia zakażenia HIV. [5]
“Mental health care for all: let’s make it a reality” (pol. zdrowie psychiczne dla wszystkich: uczyńmy to rzeczywistością) – takie hasło w tym roku promowało Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego, który przypada co roku na 10 października. Czasy, w których przyszło nam żyć powodują, że trudno w pełni osiągnąć dobrostan psychiczny, fizyczny i społeczny. Według WHO, ok. 20% osób na świecie ma zaburzenia psychiczne i ze względu na tempo życia, ciągłe narażenie na stres, sytuacja ta może się pogorszyć. Jako najcięższą chorobę psychiczną, która często powoduje wykluczenie z życia społecznego, postrzega się obecnie schizofrenię, na którą w Polsce cierpi ok. 400 tysięcy osób. Diagnoza nie powinna jednak nikogo przerażać, gdyż dobrze dobrana farmakoterapia, pomoc ze strony psychologa czy psychiatry oraz wsparcie rodziny pozwala ułatwić funkcjonowanie pacjentom i znacząco poprawić jakość życia. Zwróćmy, więc uwagę na dbałość o nasze zdrowie psychiczne i okażemy wsparcie osobom chorym. [6]
Październik uznawany jest za Miesiąc Świadomości Raka Piersi – najczęściej występującego nowotworu wśród kobiet na całym świecie. Co roku około pół miliona pacjentek umiera, stąd w wielu miejscach w Polsce przeprowadzone zostały akcje edukacyjne mające zwrócić uwagę na kwestie związane z profilaktyką i leczeniem onkologicznym, aby zwiększać świadomość w tej kwestii. 15 października odbyła się 14. edycja akcji Avon we współpracy ze Stowarzyszeniem Amazonki, pod nazwą “Gabinety z Różową Wstążką“, dzięki której kobiety mogły skorzystać z dofinasowanych badań USG. Natomiast Centrum Chorób Piersi Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego w ramach kampanii promocyjnej zorganizowało w szpitalu w Gdańsku akcję, na której można było nauczyć się samobadania piersi. [7]
Julianna Pijaj, Olga Kruszyńska
Źródła:
Sygut M., Molnupiravir pierwszą tabletką przeciw COVID-19? Obiecujące wyniki badań, Puls Medycyny, 04.10.2021 [Dostęp: 25.10.2021]. https://pulsmedycyny.pl/molnupiravir-pierwsza-tabletka-przeciw-covid-19-obiecujace-wyniki-badan-1129380
Minister Zdrowia powołał zespół do spraw farmacji klinicznej i szpitalnej, Aptekarz Polski, 8.10.2021 [Dostęp:1.11.2021]. https://www.aptekarzpolski.pl/aktualnosci/minister-zdrowia-powolal-zespol-do-spraw-farmacji-klinicznej-i-szpitalnej/
MZ: farmaceuta może wystawić receptę tylko na leki gotowe o kategorii Rp, Rynek Zdrowia, 21.10.2021 [Dostęp:3.10.2021]. https://www.rynekzdrowia.pl/Farmacja/MZ-farmaceuta-moze-wystawic-recepte-tylko-na-leki-gotowe-o-kategorii-Rp,226082,6.html
Press release: The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2021, Komitet Noblowski Instytutu Karolińska, 04.10.2021 [Dostęp: 25.10.2021]. https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/2021/press-release/
Einstein-Developed Treatment Strategy May Lead To Cure for HIV and Other Chronic Viral Infections, Scitech Daily, 23.10.2021 [Dostęp: 25.10.2021]. https://scitechdaily.com/einstein-developed-treatment-strategy-may-lead-to-cure-for-hiv-and-other-chronic-viral-infections/
Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego: zdrowie psychiczne dla wszystkich, Aptekarz Polski, 11.10.2021 [Dostęp: 2.11.2021]. https://www.aptekarzpolski.pl/aktualnosci/swiatowy-dzien-zdrowia-psychicznego-zdrowie-psychiczne-dla-wszystkich/
Różowy październik – miesiąc świadomości raka piersi, Zwrotnik Raka, 01.10.2021 [Dostęp: 25.10.2021]. https://www.zwrotnikraka.pl/rozowy-pazdziernik-miesiac-swiadomosci-raka-piersi/