Endometrioza to termin, który został spopularyzowany stosunkowo niedawno, choć jako jednostkę patologiczną opisano ją już w 1690 roku.1 Co w takim razie kryje się pod tą nazwą?
Endometriozą określamy obecność błony śluzowej (endometrium), podlegającej zmianom typowym dla cyklu miesięcznego, poza jamą macicy.2 Szacuje się, że dotyka ona ok. 10-15% kobiet w wieku rozrodczym, a wiek jej rozpoznania oscyluje pomiędzy 25. a 29. rokiem życia. Coraz częściej jednak można spotkać się z przesunięciem dolnej granicy wieku nawet do 18. roku życia.3
Bolesne miesiączki stanowią jedynie wierzchołek góry lodowej problemów, które serwuje nam choroba. Czy endometriozę traktujemy jako nowotwór? Czy trzeba się jej bać? Czy poznaliśmy już wszystkie jej oblicza?
Kiedy wiemy na pewno, że mamy do czynienia z endometriozą?
Rozpoznanie choroby wbrew pozorom nie jest łatwe. Wiele kobiet, zanim usłyszy prawidłową diagnozę, niestety spotka się z bagatelizowaniem problemu. Nie można jednak ignorować dokuczliwych symptomów i wierzyć we frazes ,,taka moja uroda”, ponieważ endometrioza rozwija się długo i często na początku wygląda niepozornie. Czerwona lampka powinna zaświecić nam się w głowie wtedy, kiedy:
- miesiączki są bolesne i obfite;
- krwawienia nie pojawiają się cyklicznie;
- często występuje PMS (zespół napięcia przedmiesiączkowego);
- odczuwamy silny ból w trakcie współżycia;
- pojawia się krwiomocz, a nawet krwawienia z przewodu pokarmowego.4
Błona śluzowa macicy może występować w obrębie jajowodów, jajników, szyjki macicy, a nawet poza układem moczowo-płciowym. Nieleczona choroba znacznie pogarsza komfort życia i prowadzi do poważnych konsekwencji zdrowotnych, takich jak: przewlekłe bóle, stany depresyjne, problemy ze współżyciem i niepłodność.4
Czy endometrioza jest nowotworem?
Endometrium w przebiegu endometriozy wykazuje podobieństwo do wielu nowotworów złośliwych. Ma to związek z jego złożoną budową, w której skład wchodzą komórki nabłonka, zrębu, a także liczne zmiany naczyniowe. Pojawiające się zmiany materiału genetycznego również upodabniają ją do nowotworu.5 Sama w sobie natomiast nie jest ona klasyfikowana jako nowotwór. Niemniej jednak u pacjentek z tym schorzeniem częściej diagnozuje się raka jajnika, raka jelita grubego czy raka tarczycy.5 Kobiety z rozpoznanym przemieszczeniem błony śluzowej macicy powinny być dokładnie poinstruowane, jakie badania wykonać w następnej kolejności, aby mieć pewność, że choroba nie upośledza funkcjonowania innych organów.
Leczenie endometriozy
Niestety pomimo wielu możliwości, którymi już dysponuje współczesna medycyna, nadal nie udało się poznać konkretnej przyczyny endometriozy. Tym samym, póki co, niemożliwe jest wdrożenie leczenia niwelującego czynnik chorobotwórczy. Podstawą dla farmakoterapii są uciążliwe objawy zgłaszane przez pacjentki. Środki, po które sięgają one najchętniej, to leki przeciwbólowe i rozkurczające, a w przypadku problemów z płodnością także leki hormonalne. Farmakoterapia często jest także sposobem przygotowania do zabiegów operacyjnych, które stanowią kolejną formę leczenia. Ingerencja chirurgiczna uzależniona jest od rozległości i rodzaju zmian, a jej cel to usunięcie najbardziej niepokojących ognisk błony śluzowej i przywrócenie prawidłowego funkcjonowania narządów.6 W większości przypadków zabieg wykonuje się techniką małoinwazyjnej laparoskopii, polegającej na uwidocznieniu narządów w optycznym powiększeniu i przeprowadzeniu operacji dzięki użyciu mikronarzędzi.7
Choć o endometriozie swego czasu było bardzo głośno, ostatnio jej miejsce, nie bez przyczyny, zajął temat COVID-19. Warto jednak cały czas mieć w pamięci tę jednostkę chorobową. Miesiączki są bolesne dla zdecydowanej większości kobiet, ale jeśli podejrzewamy u siebie nawet cień szansy, że mogą one zwiastować coś więcej – nie wahajmy się. Droga do lekarza, diagnostyka i wdrożenie leków poprawiających nasze samopoczucie to rzeczy o wiele łatwiejsze niż życie w dyskomforcie z powodu niewiedzy.
Kamila Klimczak
Źródła:
- Sutton C. The history of endometriosis. W: Sutton C, Adamson GD, Jones KD. Modern Management of Endometriosis. Londyn, Wielka Brytania: CRC Press; 2005:1-17.
- Bręborowicz GH., red. Położnictwo i ginekologia. Warszawa, Polska: Wydawnictwo Lekarskie PZWL; 2006.
- Kotarski J. Możliwości istnienia powiązań endometriozy i nowotworów. https://pulsmedycyny.pl/mozliwosci-istnienia-powiazan-endometriozy-i-nowotworow-887537. Opublikowano 22.01.2014. Dostęp 10.10.2022.
- Eskenazi B, Warner ML. Epidemiology of endometriosis. Obstet Gynecol Clin North A. 1997;24(2):235-258. https://doi.org/10.1016/S0889-8545(05)70302-8
- Kajiyama H, Suzuki S, Yoshihara M, Tamauchi S, Yoshikawa N, Niimi K, et al. Endometriosis and cancer. Free Radic Biol Med. 2019;133:186-192. https://doi.org/10.1016/j.freeradbiomed.2018.12.015
- Olive DL, Pritts EA. Treatment of Endometriosis. N Engl J Med. 2001;345:266-275. https://doi.org/10.1056/NEJM200107263450407
- Bafort C, Beebeejaun Y, Tomassetti C, Bosteels J, Duffy JMN. Laparoscopic surgery for endometriosis. Cochrane Database Syst Rev. 2020;10:CD011031. https://doi.org/10.1002/14651858.CD011031.pub3